Strona główna
Aktualności

Ogólnie

Wstęp na zamek
Dojazd
Parking
Stan obecny
Historia

Władcy zamku
Ciekawostki
Legendy

Turystyka

Artykuły
Galeria

Księga gości
Warto zobaczyć

Kontakt
Bibliografia

 

 


 

 

 

     Cmentarze wojenne z I wojny światowej na terenie gminy Zakliczyn

                 


 

nr 287 - ROZTOKA

 

Projekt: Robert Motka

 

Powierzchnia: 144 m²

 

Dojazd: Jadąc od strony Wojnicza, drogą opisaną w dziale "Dojazd" do zamku w Melsztynie, 30 metrów przed rozwidleniem dróg na Nowy Sącz, należy skręcić w prawo w wąską asfaltową uliczkę. Po przejechaniu około 100 metrów na końcu uliczki należy skręcić w lewo, gdzie zaczyna się już droga żwirowa, a następnie po kilkudziesięciu metrach przechodzi w betonową. Jadąc pod górkę betonową drogą zobaczymy po prawej stronie szeroką ścieżkę gdzie możemy zaparkować samochód. Udajemy się pieszo tą ścieżką i po chwili wchodzimy do lasu, gdzie możemy już zobaczyć cmentarz. Możemy również wyjechać do samej góry, dojedziemy do domu gdzie mieszka bardzo miły Pan, który powinien wskazać drogę i przy okazji pokaże okopy, w których ukrywali się żołnierze.  

 

Wygląd: Cmentarz znajduje się na zboczu góry i ma kształt prostokąta. Od strony zbocza znajduje się mur pokryty dachówką ze ścianą pomnikową pośrodku, natomiast z przodu i po bokach cmentarz ogrodzony jest betonowymi słupkami i metalowym łańcuchem. Na ścianie pomnikowej znajduje się wysoki betonowy krzyż, na którym na dole widnieje data "1915". W tym miejscu była także tablica inskrypcyjna, na której widniał napis:

 

"Es Musste Nacht In Diesen Augen Werden

Damit Ein Neuer Tag Euch Erschien"

 

oznaczający w wolnym tłumaczeniu:

 

 "CZERŃ NOCY MUSIAŁA ZASNUĆ TE OCZY

BY DLA WAS ZAŚWITAŁ NOWY DZIEŃ"

 

 Na niektórych nagrobkach brakuje tabliczek imiennych, a te które pozostały są już słabo czytelne. 

 

Pochowani: 34 żołnierzy austro-węgierskich w pojedynczych mogiłach

 

Stoczone bitwy: Pochowani żołnierze walczyli na linii Dunajca i strategicznego przyczółka mostowego. Polegli przy próbie odciążenia zagrożonego frontu karpackiego.

 

Daty śmierci: II 1915 r. 

 

 

 


 

nr 288 - CHARZEWICE

 

Projekt: Robert Motka

 

Powierzchnia: 46 m²

 

Dojazd: Jadąc od strony Wojnicza, należy skręcić w prawo na rozjeździe przed Zakliczynem, kierując się na Nowy Sącz. Po przejechaniu około 7 km dojedziemy do miejscowości Charzewice i za kilkaset metrów skręcamy w prawo w miejscu gdzie stoi znak informujący o cmentarzach wojennych. Po dojeździe do rozwidlenia musimy skręcić w prawo i ostro podjeżdżać po górkę bardzo wąskim wąwozem. Po wyjechaniu na górkę zaczyna się droga żwirowa i znowu rozwidlenie dróg. Skręcając w lewo dojedziemy do cmentarza nr 288 i 289, które znajdują się bezpośrednio przy drodze na skraju lasu,  natomiast skręcając w prawo dojedziemy do cmentarza nr 290. 

 

Wygląd: Jest to mały cmentarz, którego elementem centralnym jest niski betonowy krzyż na kamiennej podstawie. Ogrodzenie składało się z sześciu wysokich słupków o podstawie sześciokąta i stożkowym zakończeniem, słupki połączone były łańcuchami. Obecnie pozostało tylko pięć słupków, a po łańcuchu nie ma śladu. Szósty słupek leży w lesie w pobliżu cmentarza. Brak tablicy informacyjnej oraz tabliczek imiennych.

 

Pochowani: 29 żołnierzy austro-węgierskich w jednej mogile zbiorowej  

 

Stoczone bitwy: Ta sama bitwa, która została opisana przy cmentarzu nr 290

 

Daty śmierci: 19 XI 1914 r. 

 

 

 


 

nr 289 - CHARZEWICE

 

Projekt: Robert Motka

 

Powierzchnia: 30 m²

 

Dojazd: 200 metrów przed cmentarzem nr 288, również przy drodze na skraju lasu

 

Wygląd: Elementem centralnym cmentarza jest krzyż  dwuramienny "rosyjski". Zachowały się na nim wszystkie słupki, natomiast brak jest również łańcucha oraz tablicy informacyjnej. 

 

Pochowani: 13 żołnierzy rosyjskich w jednej mogile zbiorowej

 

Stoczone bitwy: Ta sama bitwa, która została opisana przy cmentarzu nr 290

 

Daty śmierci: 19 XI 1914 r.

 

 

 


 

nr 290 - CHARZEWICE

 

Projekt: Robert Motka

 

Powierzchnia: 1543 m²

 

Dojazd: Według opisu dojazdu do cmentarza nr 288, lecz na ostatnim rozwidleniu dróg należy skręcić w prawo. Po przejechaniu 200 metrów przez las zobaczymy cmentarz po obu stronach drogi. 

 

Wygląd: Cmentarz składa się z trzech kwater przeciętych lokalną drogą. To najbardziej malowniczy cmentarz wojenny zarówno na terenie gminy Zakliczyn jak i na terenie całego okręgu VIII Brzesko. Centralnym elementem cmentarza jest bardzo wysoki i masywny pomnik w kształcie kwadratowej pergoli, ze środka której wyłania się kilkunastometrowej wysokości, zwężający się ku górze kamienny pylon, ozdobiony w swym najwyższym punkcie betonowymi krzyżami. Pośrodku każdego z boków pergoli znajdują się duże żeliwne krzyże zamontowane na kamiennych ścianach. Wewnątrz pergoli znajdują się dwie tabliczki z datą 1914 oraz następującymi inskrypcjami:

 

ERDE, ICH WAR DIR GUT

ERDE, DU TRANKST MEIN BLUT

ERDE, ICH STARB FÜR DICH

ERDE, NUN SCHIRMST DU MICH!”  

 

„DER TRÄNEN MÜSST IHR WEHREN.

KEIN LEBEN HAT BESTAND.

WOHL DEM,DER STARB IN EHREN

FÜR KAISER UND VATERLAND”

 

co w wolnym tłumaczeniu oznacza: 

 

"Ziemio, byłem Ci wierny

 Ziemio, piłaś moją krew

Ziemio, umarłem dla Ciebie

Ziemio, teraz okrywasz mnie."

 

 "Powstrzymajcie się od łez

 Żadne życie nie jest wieczne 

prócz życia tego, kto poległ z honorem

 za Cesarza i Ojczyznę." 

 

Cmentarz posiada trzy bramki, przez które musimy przejść aby dotrzeć do pomnika centralnego. Za pierwszą drewnianą bramką znajdują się pojedyncze mogiły ogrodzone łańcuchami. Na mogiłach znajdują się betonowe nagrobki zwieńczone żeliwnymi krzyżami. Druga bramka jest już metalowa i po przejściu kilkunastu metrów dochodzimy do trzeciej, która jest także częścią ogrodzenia pomnika centralnego. Pomnik centralny otoczony jest łańcuchami, natomiast z tyłu pomnika znajdują się dwa groby oficerskie ujęte w pachołkowe słupki. Druga część cmentarze znajduje się po przeciwnej stronie drogi. Elementem centralnym tej części cmentarza jest żeliwny krzyż. Po bokach dookoła znajdują się betonowe nagrobki z małymi betonowymi krzyżami. Cmentarz nie posiada tabliczek imiennych, a jedynie jedną tablicę informującą o poległych żołnierzach. 

W pobliżu cmentarza widoczne jeszcze okopy, w których żołnierze ukrywali się przed przeciwnikiem. 

 

Pochowani: 109 żołnierzy austro-węgierskich i 52 Rosjan, w mogiłach zbiorowych spoczywają także bezimienni Polacy, którzy walczyli pod sztandarami obu armii, oddając swe życie za niepodległość Ojczyzny na swojej ziemi.

 

Stoczone bitwy:  19 listopada 1914 roku rozegrała się tutaj krwawa bitwa. Wojska austro-węgierskie zostały zaskoczone przez wojska rosyjskie i rozpoczęła się bitwa na białą broń. Niesamowity jęk i szczęk żelastwa słychać było w całej okolicy. Polało się mnóstwo krwi, a martwe ciała setek żołnierzy obu armii pokryły gołe zbocza. Nieżyjący świadkowie tych zdarzeń opowiadali jak zwozili trupy na wozach do zbiorowych mogił niczym snopy zboża. Las który wyrósł na tym miejscu, na pamiątkę tamtych dni został nazwany "Czarnym Lasem".

 

Daty śmierci: 19 XI 1914 r.

 

 

 


 

nr 292 - FAŚCISZOWA

 

Projekt: Robert Motka

 

Powierzchnia: 548 m²

 

Dojazd: Jadąc od strony Wojnicza skręcamy w lewo na rondzie w Zakliczynie i po przejechaniu około 3 km skręcamy w prawo w miejscu gdzie stoi znak informujący: Brzozowa 2. Cmentarz znajduje się 500 metrów od tego skrzyżowania. Widoczny jest jako kępa drzew po lewej stronie drogi, gdzie musimy iść pieszo jakieś 100 metrów. 

 

Wygląd: Cmentarz ma kształt kwadratu. Ogrodzenie zbudowane jest z betonowych słupków połączonych łańcuchami. Bramka wejściowa ozdobiona jest dwoma słupkami po bokach, na których znajduje się dachówka. Centralnym elementem cmentarza jest duża betonowa misa ofiarna. W centralnej części znajdował się także betonowy postument z wieńcami po bokach zwieńczony drewnianym krzyżem. Po krzyży nie ma jednak już śladu. Po bokach cmentarza znajduje się sześć betonowych nagrobków, cztery duże ażurowe z betonowymi krzyżykami oraz dwa małe. 

 

Pochowani: 30 żołnierzy austro-węgierskich i 43 rosyjskich

  

Daty śmierci: 1 I 1915 r.

 

 

 


 

nr 293 - ZAKLICZYN

 

Projekt: Robert Motka

 

Powierzchnia: 133 m²

 

Dojazd: Jadąc od strony Wojnicza należy skręcić w lewo na rondzie w Zakliczynie w kierunku Gromnika. Po przejechaniu około 200 metrów skręcamy w prawo zaraz za szkołą, w miejscu gdzie znak wskazuje na cmentarze wojskowe.  Cmentarz znajduje się w odległości 100 metrów od tego miejsca. 

 

Wygląd: Jest to jedyny samodzielny cmentarz żydowski, specjalnie wybudowany dla żołnierzy wyznania mojżeszowego. Dotrwał do dzisiaj w nienaruszonym stanie. Cmentarz w kształcie prostokąta otoczony jest betonowymi słupkami połączonymi metalowym łańcuchem. Centralnym elementem jest ściana pomnikowa, na której widnieje tablica z napisem:

 

"UNS TOTEN IST NUR DEREN SCHRITT WILKOMMEN,

DIE WÜRDIG SIND DER FRÜCHTE UNSERER SIEGE"

 

co w wolnym tłumaczeniu oznacza:

 

"TYLKO CI, KTÓRYCH KROKI PRZYWIODŁY DO NAS ZMARŁYCH,

GODNI SĄ OWOCÓW NASZEGO ZWYCIĘSTWA"

 

Na mogiłach stoją kamienne stele grupowane w triady, na których umieszczono "Gwiazdy Dawida". Ze względu na swój unikalny charakter w tym rejonie, wart jest zobaczenia.

 

Pochowani: 11 żołnierzy armii austro-węgierskiej oraz 1 Rosjanin, wszyscy wyznania żydowskiego.

 

Daty śmierci: 13 I 1914 r. , 8 VI 1915 r.

 

 

 


 

nr 294 - ZAKLICZYN

 

Projekt: Robert Motka

 

Powierzchnia: 1182 m²

 

Dojazd: Cmentarz znajduje się na terenie cmentarza parafialnego. Jadąc od strony Wojnicza na rondzie w Zakliczynie skręcamy w prawo, przejeżdżamy obok rynku i kierujemy się w stronę kościoła. 300 m  za kościołem skręcamy w lewo zaraz przed mostkiem i jadąc jeszcze 200 metrów jesteśmy już przy cmentarzu.

 

Wygląd: Ogrodzenie składa się z betonowych słupków oraz metalowych rurek. Duża ściana pomnikowa ma kształt trójkąta, zwieńczona jest sześcioma małymi krzyżami betonowymi. W prześwicie tej ściany znajduje się betonowy krzyż, na którym widnieje napis z metalowych liter:

 

"GETREU IN NOT - SELIG IM TOD"

 

co można przetłumaczyć jako:

 

"WIERNI W POTRZEBIE - BŁOGOSŁAWIENI W ŚMIERCI"

 

Nagrobki są betonowe z żeliwnym krzyżami. Na nagrobkach umieszczone są tabliczki imienne, z których ciężko jest odczytać nazwiska poległych. Poza głównym ogrodzeniem tego cmentarza znajduje się również kwatera rosyjska, która składa się z siedmiu dwuramiennych krzyży.

Na terenie cmentarza znajduje się mogiła żołnierzy z 38 Pułku Piechoty Strzelców Wileńskich poległych w czasie wojny obronnej w 1939 r. Natomiast obok kaplicy można zobaczyć pomnik z orłem zrywającym się do lotu. To mogiła Kuby Bojarskiego , bohaterskiego oficera Legionów Polskich, który z karabinem w ręku bił się w wigilijną noc pod Łowczówkiem. Ciężko ranny zmarł w Zakliczynie. Na pomniku widnieje napis: "Bohaterowi - Rodacy". Obok znajduje się mogiła porucznika Józefa Krupskiego z 2 Pułku 1 Brygady Legionów Polskich.

 

Pochowani: 252 żołnierzy armii austro-węgierskiej i 17 żołnierzy armii rosyjskiej

 

Stoczone bitwy: Żołnierze, którzy tutaj leżą, walczyli na terenie całej okolicy a szczególnie nad Dunajcem w rejonie przyczółka i przeprawy. Są tu też zmarli z ran i chorób w lazaretach, które mieściły się w budynkach użyteczności publicznej. Zakliczyn był strategicznym punktem obrony, a jednocześnie miejscem gdzie krzyżowały się szlaki wojennego zaopatrzenia. Napływały tutaj więc kolumny rannych z pierwszej linii, dopiero po udzieleniu im pierwszej pomocy byli kierowani na tyły.

 

Daty śmierci: 16 II 1915 r.

 

 

 


 

nr 295 - PALEŚNICA

 

Projekt: Robert Motka

 

Powierzchnia: 293 m²

 

Dojazd: Jadać od strony Wojnicza przejeżdżamy prosto przez rondo w Zakliczynie i jedziemy 8 km aż dojedziemy do miejscowości Paleśnica. Zaraz przed kościołem w Paleśnicy skręcamy w prawo i wyjeżdżamy 100 metrów pod górkę aż zobaczymy po prawej stronie cmentarz parafialny. Na tym cmentarzu znajduje się również cmentarz wojenny nr 295 oraz 296. Zostawiamy samochód przy drodze i przechodzimy przez bramkę wchodząc na teren cmentarza. Po lewej stronie mijamy najpierw cmentarz nr 296 natomiast idąc dalej jakieś 100 metrów dojdziemy do cmentarza nr 295.

 

Wygląd: Cmentarz składa się z trzech części, do części pierwszej prowadzą betonowe schody. Wejście składa się z trójdzielnej kutej bramki z potrójnym motywem krzyża greckiego. Bramka ujęta jest w kamienne słupy przykryte stożkowym daszkiem. W części pierwszej leżą żołnierze armii rosyjskiej. Część druga poświęcona jest poległym żołnierzom armii austriackiej, do której wchodzimy po kolejnych schodkach. Pośrodku tego placu znajduje się ośmiokątny kamienny pomnik zwężający się ku górze z betonowym krzyżem na szczycie. Na ścianie za pomnikiem znajduje się tablica z napisem:

 

"NICHT NUR GROSSE SOHNE

VERLANGT DIE GROSSE ZEIT-

AUCH GROSSE ENKEL!" 

 

co można przetłumaczyć jako:

 

"NIE TYLKO WIELKICH CZYNÓW

DOMAGA SIĘ WIELKI CZAS-

TAKŻE WIELKICH WNUKÓW"

 

Na przedłużeniu cmentarza znajduje się grób rodziny Steckich wykonany z tego samego materiału co cmentarz wojenny.  Bogaci właściciele wykorzystując obecność znakomitego projektanta Roberta Motki, poprosili go aby ten zaprojektował grobowiec dla ich rodziny.

 

Pochowani: 46 żołnierzy armii austro-węgierskiej i 16 żołnierzy armii rosyjskiej nieznanych

 

Daty śmierci: I-II 1915 r.

 

 

 


 

nr 296 - PALEŚNICA

 

Projekt: Robert Motka

 

Powierzchnia: 460 m²

 

Dojazd: Podobnie jak do cmentarza nr 295

 

Wygląd: Cmentarz ma kształt prostokąta i ogrodzony jest współcześnie wykonanym ogrodzeniem z metalowych sztachet. Do bramki prowadzą schodki. Na wprost wejścia stoi betonowy krzyż na kamiennym postumencie. Na końcu w najwyższym punkcie cmentarza stoi pomnik centralny - duży betonowy krzyż na kamiennej podstawie. Pod krzyżem tablica inskrypcyjna, na której widniej napis:

 

1914

"SCHATZE BIRGT DIESER BERG:

 TREUE, MUTIGE MANNER."

 

co w wolnym tłumaczeniu oznacza:

 

"SKARBY KRYJE TO WZGÓRZE:

WIERNYCH, DZIELNYCH SYNÓW"

 

Na nagrobkach znajdują się nowe imienne tabliczki, które mówią również o przynależności do pułków. Obydwa cmentarze nr 295 i 296 są utrzymywane w bardzo dobrym stanie. 

 

Pochowani: 67 żołnierzy armii austro-węgierskiej

 

Daty śmierci: 2 X 1914 r.,  3 IV 1915 r.

 

 

 

 

 

Źródło: 

- www.cmentarze.gorlice.net.pl, teksty autorstwa Roberta Kozłowskiego,

- Roman Frodyma "Cmentarze wojenne z I wojny światowej na ziemi tarnowskiej"

 

dodano: 10 lipca 2007

Galeria:






 

 

 

Copyright (c) 2007 - 2010 by pitos. Wszelkie prawa zastrzeżone